Ông trùm gia vị

Là “fan cứng” của Manchester United, cách vận hành và phát triển doanh nghiệp của doanh nhân Nguyễn Trung Dũng phần nào tương đồng với tinh thần của Quỷ Đỏ - dùng người trẻ, đoàn kết và theo đuổi tinh thần không bao giờ từ bỏ. Với kinh nghiệm dày dặn của mình, ông trao cơ hội và định hướng cho người trẻ để họ phát huy năng lực, cùng doanh nghiệp trưởng thành và hiện thực hóa ước mơ, để họ tránh được những sai lầm mà nhiều thập kỷ trước ông từng mắc phải.

“Nếu ngày trẻ của tôi là liều lĩnh thì bây giờ trải nghiệm và kinh nghiệm làm nên bản lĩnh”, nhà sáng lập Dh Foods nhớ lại hành trình khởi nghiệp những ngày đầu nơi xứ người.

Doanh nhân Nguyễn Trung Dũng

Tuổi trẻ “dữ dội” ở xứ người

Tuổi trẻ của ông Dũng nhiều hoài bão và luôn khát vọng dẫn đầu, phải làm gì đó khác người và thành công hơn người. Khát vọng của tuổi trẻ khiến mọi mệt mỏi tiêu tan, sẵn sàng làm 16 đến 18 tiếng mỗi ngày. Sự liều lĩnh của tuổi trẻ khiến mọi nỗi sợ “không có cửa” tồn tại.

Trong khi nhiều người Việt khác ở Ba Lan chủ yếu nhập đồ từ trong nước như nước mắm hay cà pháo để bán cho vài nghìn Việt kiều ít ỏi, chàng trai năm ấy đã cùng nhóm bạn thân “ngược đường” tìm hiểu nhu cầu và sở thích của hơn 40 triệu dân Ba Lan để nhập những mặt hàng phù hợp có xuất xứ Việt Nam, từ quần áo, hàng thủ công mỹ nghệ cho đến mì ăn liền. Ông về nước tìm đến tận nơi sản xuất, lặn lội ra làng đan thúng mủng ở Thái Bình, rồi lại mày mò xuống làng mây tre đan ở Đồng Nai để mua được hàng với giá rẻ nhất và chất lượng tốt nhất.

Chỉ cần có ý tưởng và cơ hội kiếm tiền, ông lao ngay vào mà không màng rủi ro. Còn nhớ một lần truyền hình Ba Lan khuyến nghị người dân ra đường đội mũ vì thủng tầng ozon, ông liền về nước xuất 10 container nón lá sang bán với kỳ vọng giá 1 gấp 10 sau khi khảo sát thị trường. Những người khác thấy món hời liền chuyển hàng qua Ba Lan bằng máy bay nên khi container hàng đến nơi, ông Dũng chỉ có thể bán hoà vốn.

Khi Vifon còn chưa có chức năng xuất khẩu, ông Dũng đã làm việc với đối tác xuất khẩu hàng mỹ nghệ để trở thành người đầu tiên xuất khẩu mì ăn liền Việt Nam ra nước ngoài. Cùng với việc tinh tế điều chỉnh sản phẩm cho phù hợp khẩu vị người bản xứ, như giảm vị cay hay tăng độ dai sợi mì, những gói mì Việt Nam mà ông mang sang thắng tuyệt đối trên đất Ba Lan.

Tuy nhiên, với kinh nghiệm non trẻ, lần khởi nghiệp thứ nhất của ông Dũng thất bại do các thỏa thuận không rõ ràng khi làm chung với bạn bè, dẫn đến những xung đột trong quá trình công ty phát triển và rồi tan rã.

Cuối năm 1992, ông lao vào khởi nghiệp lần hai khi tròn 30 tuổi bằng một khoản vay nặng lãi sau khi âm vốn từ khởi nghiệp lần đầu. Hàng nào bán được ở Ba Lan ông đều tìm cách liên hệ với nhà sản xuất, ban đầu chấp nhận trả tiền mặt và dần đàm phán trả chậm khi sản lượng tăng.

Ông tiếp tục nhập khẩu mì ăn liền của Vifon, sau đó của Thiên Hương rồi tới Lucky. Ông Dũng còn nhập khẩu bún khô, nước hoa quả đóng lon, dứa đóng hộp, tương ớt, nước tương, gạo, rồi đồ đông lạnh… Cùng sự hỗ trợ của hai nhân sự đại diện thương mại, xuất khẩu đỉnh điểm đạt con số 100 container mỗi tháng ở những năm 90 của thế kỷ trước.

Không chỉ tiên phong đưa mì ăn liền ra nước ngoài, ông còn là một trong những người đầu tiên đưa hàng nước ngoài vào các hệ thống siêu thị và phân phối trên toàn Ba Lan, phủ hết thị trường này trước khi hàng của Nga, Đức hay Tiệp Khắc cũ tìm vào. Bí quyết của ông là tìm cách đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng, bao bì và thông tin sản phẩm. “Người đi đầu luôn có lợi thế hơn” nằm ở chỗ đó.

Sau bốn năm, cuộc sống của ông ngập tràn ánh hào quang và trở thành triệu phú USD ở tuổi 35. Ông mua nhà mua xe cho cả quản lý công ty, được dự những bữa tiệc cấp cao do Chính phủ Ba Lan tổ chức.

Thế nhưng, sự hiếu thắng, nôn nóng và liều lĩnh quá mức đã khiến ông liên tiếp đưa ra những quyết định sai lầm, dẫn đến những kết thúc buồn.

Ông từ bỏ toàn bộ cổ phần tại các công ty phân phối và đánh mất những mối quan hệ thân thiết từ thời đại học vì khởi nghiệp bằng sự cả nể với những đồng sáng lập dù là bạn nhưng lại không có cùng tư duy kinh doanh.

Sau một thời gian dài nhập hàng, năm 1997, ông quyết định tự mở nhà máy sản xuất ngay tại đất nước chuyên sản xuất lúa mì để nâng chất lượng và cắt giảm được nhiều chi phí, đặc biệt là khi Ba Lan tăng thuế nhập khẩu để bảo vệ công ty sản xuất trong nước trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Thay vì dùng dây chuyền sản xuất của Việt Nam như nhiều doanh nghiệp khác, ông vay tiền xây nhà máy và mua dây chuyền của Nhật với công nghệ tốt nhất để có sản lượng và chất lượng cao nhất.

Một trong những sản phẩm của Dh Foods

Giờ nhìn lại, ông thấy đó là sự tiên phong nhưng cũng quá liều lĩnh vì không tính toán kỹ khả năng và không lường trước những khó khăn khi đầu tư lớn, do đó gặp sai lầm mang tính bước ngoặt dù tình hình kinh doanh đang phát triển tốt.

Vì dành quá nhiều thời gian, tiền bạc và công sức cho việc xây nhà máy, mua dây chuyền và tìm nhân sự, ông đã buông lỏng việc cốt lõi là kinh doanh, ngừng đầu tư phát triển sản phẩm mới và rồi kết quả là giậm chân tại chỗ trong khi đối thủ dần vượt lên. Những khó khăn khác liên tiếp xuất hiện như tỷ giá đồng Zloty của Ba Lan tăng khiến ông gặp khó về dòng tiền khi phải trả tiền vay hàng tháng, doanh số sụt giảm, lợi thế sản xuất tại chỗ không còn và nhiều vấn đề khác trong sản xuất đã khiến ông thấy mệt mỏi và không còn niềm vui trong công việc. Ông quyết định chuyển nhượng 80% cổ phần công ty cho một đại gia Ukraine với giá hàng triệu USD vào năm 2002.

Có nhiều tiền mua biệt thự rộng rãi và sang trọng, hưởng thụ cuộc sống xa hoa dường như cũng không làm ông bớt cảm giác trống rỗng. Thú vui tiêu tiền không còn hấp dẫn khiến ông quyết định khởi nghiệp lần thứ ba với dòng sản phẩm ready-to-eat (thức ăn chế biến sẵn) bọc trong túi nhôm học được từ người Thái và cũng là lần ông trả giá đắt nhất trên mọi phương diện.

Vì có tiền và ý tưởng mới lạ, cộng với việc sản phẩm bán rất chạy, ông đầu tư lớn và dàn trải ngay từ ban đầu, từ việc mua kho rộng 6.000m² trên diện tích đất 10.000m² đến việc mở một quán ăn châu Á ngay trung tâm thành phố. Mải mê trong chiến thắng mà ít quan tâm đến tình hình kinh tế chính trị của Ba Lan và thế giới khiến ông dần lún sâu xuống vũng bùn.

Cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2008 khiến nhu cầu dòng sản phẩm ready-to-eat của công ty chững lại do giá thành cao hơn các sản phẩm tương tự trong nước. Khi kinh tế khó khăn, người dân quay lại với các sản phẩm quen thuộc thì ông lại phát triển thêm sản phẩm mới và lạ, khiến hàng không thể lên kệ, khó khăn chồng chất khó khăn.

“Khi đã sai lầm thì quyết định trong vội vàng lại thành sai lầm lớn hơn”, ông Dũng kể lại.

Thay vì cắt giảm quy mô và chi phí, ông lại đầu tư nhiều tiền vào máy móc để tự sản xuất tại Ba Lan vì nghĩ rằng có thể giảm giá thành và sản xuất được nhiều mặt hàng khác nữa. Doanh thu không có mà nguồn tiền ngày càng cạn kiệt, bất động sản cũng không thể bán được trong bối cảnh khủng hoảng, ông phải vay tiền bạn bè để duy trì công ty.

“Khởi nghiệp cũng như trồng cây, không thể vội được, nếu thúc cho cây lớn bằng phân bón và chất kích thích tăng trưởng thì cây có thể lớn nhanh nhưng không bền khi gặp gió”, ông Dũng nói.

Tiền mặt không còn, công ty không hoạt động, cộng với mối quan hệ với người vợ lúc đó bị đặt dấu chấm hết do có nhiều vấn đề nảy sinh từ nhiều năm trước khiến cuộc sống của ông như chìm sâu trong bóng tối.

Đúng mùng 1 Tết năm 2010, một mình ông Dũng trở về Việt Nam với hai bàn tay trắng để bắt đầu một hành trình mới với niềm tin không còn gì để mất, không có gì phải sợ khi đã gần tuổi 50, bỏ lại sau lưng 30 năm “dữ dội” ở xứ người.